مَن تَعَلَّمَ فى شَبابِهِ كانَ بِمَنزِلَةِ الوَشمِ فِى الحَجَرِ وَ مَن تَعَلَّمَ وَ هُوَ كَبيرٌ كانَ بِمَنزِلَةِ الكِتابِ عَلى وَجهِ الماءِ؛

هر كس در جوانى اش بياموزد، آموخته اش مانند نقش بر سنگ است و هر كس در بزرگ سالى بياموزد، مانند نوشتن بر روى آب است.

يا مَعشَرَ الشَّبابِ عَلَيكُم بِالباهِ فَاِن لَم تَستَطيعوهُ فَعَلَيـكُم بِالصّيامِ فَاِنَّهُ وِجاؤُهُ ؛

اى گروه جوانان! ازدواج كنيد. اگر نمى توانيد، روزه بگيريد، كه روزه مهارِ شهوت است.

* مقدمه :  

دوران نوجوانی  یکی از حساس ترین مراحل زندگی در رشد و تکامل جسمی ، روانی و اجتماعی فرد می باشد ، در جدال کسب استقلال و عدم وابستگی که از ویژگیهای نوجوانی است و در اثر تغییرات تکنولوژیک ، فرهنگی و اجتماعی سریع جوامع امروز ، برخی از نوجوانان ممکن است بسیاری از رفتارهای پر خطر را تجربه کنند که متاسفانه می تواند برای آنان عواقب ناگواری نظیر ابتلاء به ایدز ، اعتیاد و را در بر داشته و از نظر روانی و اجتماعی سبب وارد شدن آسیبهای جبران ناپذیری به آنان گردد .

* تعریف :

رفتارهای پر خطر ، رفتارهای مخاطره آمیزی هستند که می توانند در حال  یا آینده سبب بروز مشکلات و بیماریهای جسمی و روانی و آسیبهای اجتماعی در افراد گردند نظیر :

الف - عوارض فردي :

از دست دادن زيبايي ، کاهش ميل جنسي ، سوء تغذيه و کاهش وزن ، تيره شدن رنگ پوست ، افسردگي ، اختلال خواب ، اختلال رواني شديد و پايدار ، بيماريهاي قلبي و ريوي ، از بين رفتن سلولهاي مغزي ، ابتلا به عفونتهاي خطرناک چون ايدز و هپاتيت ، مسموميت و مرگ


ب - عوارض خانوادگي :

مشکلات شغلي و تحصيلي ، خشونت در خانواده ، طلاق ، کاهش درآمد و فقر ، بي کفايتي در انجام وظايف خانوادگي ، غفلت از فرزندان


ج - عوارض شغلي :

از دست دادن آينده شغلي ، اخراج و بيکاري

کاهش کارآيي ، سوانح و حوادث حين کار


د - عوارض اقتصادي و اجتماعي :

ضعف پايبندي به اصول اخلاقي و مذهبي ، فقرو بي خانماني ، بيکاري ، انواع جرائم مثل سرقت ، فحشا ، ، قتل ، صرف هزينه جهت مراکز درمان معتادين ، صرف هزينه جهت نيروي انتظامي و زندان


عوارض اعتياد بر سلامت جسمي و رواني فرد:

1- كاهش وزن

2- سوء تغذيه

3- اختلالات گوارشي متعدد

- آسيب هاي عضلاني

5- اختلالات كبدي و كليوي

6- عفونت هاي خطرناك ( هپاتيت و ايدز )

7- اختلالات قلبي – عروقي

8- سكته هاي قلبي و مغزي

9- آتروفي مغز و از بين رفتن سلولهاي مغز

10- ناتواني جنسي و عقيمي

ویژگی های یک نوجوان سالم:

به عنوان یک واقعیت، دوره نوجوانی را باید یک مرحله بسیار مهم از زندگی تلقی کرد. دوره ای که با ویژگی هایش از سایر دوران زندگی متمایز می شود. نوجوانی، یک دوره مهم به شمار می رود. گر چه همه دوران عمر مهم است ولی برخی از آن ها مهم تر از سایرین می باشد. زیرا این دوره دارای تأثیرات ناگهانی بر رفتار و دیدگاه فرد می باشد. با در نظر گرفتن این که سایر دوره های زندگی به دلیل تأثیرات دراز مدت آن پرمعنی و قابل توجه هستند، لیکن دوره نوجوانی یکی از دوره هایی است که از هر دو جنبه تأثیرات ناگهانی و دراز مدت برخوردار و قابل توجه است. برخی از ادوار زندگی به دلیل تأثیرات فیزیکی و بدنی با اهمیت و برخی دیگر از لحاظ تأثیرات روانی قابل اعتنا هستند، لیکن نوجوانی از هر دو جهت مهم می باشد. در بحث و بررسی تأثیرات بدنی نوجوانیتانر» گفته است: برای اکثریت اشخاص جوان سال های ۱۲تا ۱۶پرحادثه ترین سال های زندگی آن ها می باشد، تا آن جا که رشد و تحول آن ها با نگرانی آمیخته است. مسلماً در طول زندگی جنینی و اولین یا دومین سال پس از تولد، رشد باز هم سریع تر واقع می شود و یک محیط هم حسی(سمپاتیک) جدی تر به وجود می آید. اما نوجوان خودش جذاب و دلربا نیست یا آن گونه نیست که بیننده ای را که شاهد تحولات و یا عدم تحولات نوجوان می باشد، متوحش کند. توأم بودن این تحولات فیزیکی مهم و سریع بخصوص در طول اولین مرحله نو جوانی با تحولات پر شتاب ذهنی از خصایص این دوره می باشد. این تحولات نیاز به ساز گاری روانی را افزایش می دهد و برای ایجاد دیدگاه ها، ارزش ها و علایق نوین، ضروری به نظر می رسد.

نوجوانی، یک دوره انتقال(برزخی) است

انتقال به معنی یک وقفه یا تغییر از آن چه که قبلاً انجام شده نمی باشد، بلکه بیشتر عبور از مرحله ای از رشد به مرحله دیگر می باشد. این به آن معنا است که آن چه قبلاً واقع شده، نشانه خود را روی آن چه که در زمان حال و آینده اتفاق می افتد، باقی می گذارد. کودکان در زمانی که از خردسالی به بزرگسالی می رسند، باید جنبه های کودکانه را کنار بگذارند و آن ها باید هم چنین الگوهای جدید رفتاری و نگرشی را بیاموزند تا جانشین آن چیز هایی شود که ترک کرده اند به هر حال این مهم است که ترک کنیم آن چه قبلاً واقع شده است، نشانه های خود را باقی گذاشته است و بر الگو های نوینی از رفتارها و نگرش های فرد اثر می گذارد. هم چنان کهاستریس» شرح داده است: ساختمان های بدنی نوجوان پایه هایی در کودکی دارد و بسیاری از خصوصیاتی که معمولاً به عنوان معرف ظهور نوجوانی در نظر گرفته می شدند، قبلاً در طول اواخر کودکی حضور داشته اند. تغییرات بدنی که در سال های اولیه نوجوانی اتفاق می افتد، بر رفتار موزون شخص اثر می گذارد و به ارزیابی مجدد ارزش ها و سازگاری اجتماعی آن ها منتهی می شود.

دراین مقاله می خواهم به یک دغدغه اصلی بسیاری از نوجوانان و البته خودم به عنوان مدرس حوزه ارتباطات بپردازم و به این پرسش اصلی پاسخ دهم که نوجوان سالم کیست؟ در سری مقالات ادامه  هفت ویژگی از یک نوجوان سالم ایرانی را با اقتباس از کتاب فوق العاده عالی شون کاوی» یعنی هفت عادت نوجوانان موفق» برای شما شرح خواهم داد.البته در این مقاله به اولین ویژگی از یک نوجوان سالم ایرانی یعنی مسئولیت پذیری می پردازم.